ειδικό λογαριασμό της Τράπεζας της Ελλάδας.
Στην εγκύκλιό της, η Ιερά Σύνοδος αναπτύσσει τη νομική επιχειρηματολογία, προκειμένου οι μητροπόλεις, και οι ιεροί ναοί, ως ξεχωριστά εκκλησιαστικά ΝΠΔΔ, να είναι σε θέση να αντιμετωπίσουν τα αιτήματα των κατά τόπους Υποκαταστημάτων Πιστωτικών Ιδρυμάτων - όπου διατηρούν τους τραπεζικούς τους λογαριασμούς.
Πιο συγκεκριμένα, ο ν.1611/ 1950 προβλέπει ότι όλα τα ΝΠΔΔ οφείλουν να έχουν κατατεθειμένα τα χρηματικά διαθέσιμά τους στην ΤτΕ, η οποία αποκλειστικά διαχειρίζεται και επενδύει τα εν λόγω ποσά σε κινητές αξίες του ελληνικού Δημοσίου (π.χ. ομόλογα), δηλαδή δανείζει το Δημόσιο.
«Τα εκκλησιαστικά νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου της παρ. 4 του άρθρου 1 του ν. 590/1977 (Εκκλησία Ελλάδος, Ι.Μητροπόλεις, Ι.Μονές, Ι.Ναοί, Διορθόδοξο Κέντρο κ.λ.π.) δεν εμπίπτουν εις το πεδίον εφαρμογής του εν θέματι αναγκαστικού νόμου 1611/1950 και του άρθρου 3 του ν. 2216/1994», σημειώνει η Ιερά Σύνοδος στην εγκύκλιό της, στην οποία αναπτύσσει την σχετική νομική επιχειρηματολογία.
Το ζήτημα έθεσε στη Διαρκή Ιερά Σύνοδο, για πρώτη φορά τον περασμένο Αύγουστο, ο μητροπολίτης Σάμου, Ευσέβιος. Τον Σεπτέμβριο, ιδιωτική τράπεζα απηύθυνε σχετική επιστολή προς την Εκκλησία της Ελλάδος με την οποία ζητούσε τη συναίνεσή της για τη μεταφορά των διαθεσίμων της, για να εισπράξει τελικά την αρνητική απάντηση της ΔΙΣ.
Δύο μήνες μετά, το Ταχυδρομικό Ταμιευτήριο ζήτησε την εφαρμογή του νόμου από ναούς της Μητρόπολης Ύδρας, ενώ πριν από λίγες ημέρες απευθύνθηκε σε ναούς της Χαλκιδικής και στη Μητρόπολη Πατρών.
Στην επιστολή που απέστειλε προς τον κ. Προβόπουλο η Ιερά Σύνοδος, σύμφωνα με το ΣΚΑΪ, μεταξύ άλλων αναφέρεται:
«Ετέθη εις γνώσιν της Διαρκούς Ιεράς Συνόδου της Εκκλησίας της Ελλάδος υπό πολλών Ενοριών και Ιερών Μητροπόλεων ότι τίθεται προς αυτάς υπό των κατά τόπους Υποκαταστημάτων Πιστωτικών Ιδρυμάτων, εις τα οποία διατηρούν λογαριασμούς χρηματικών καταθέσεων, το ζήτημα εφαρμογής του αναγκαστικού νόμου 1611/1950 και του νόμου 2216/1994…. Κατά τας ανωτέρω διατάξεις διά τα «χρηματικά διαθέσιμα» των Νομικών Προσώπων Δημοσίου Δικαίου επιβάλλεται η παρακατάθεσις των εις την Τράπεζαν της Ελλάδος, η οποία «ως Διαχειριστικό όργανο» θα επενδύη κατά τας διατάξεις του νόμου 1611/1950 και του ν.2469/1997 τα εν λόγω κεφάλαια σε κινητές αξίες του Ελληνικού Δημοσίου (π.χ. ομόλογα)» σημειώνεται στην εγκύκλιο της Συνόδου.
«Θεωρούμεν ότι τα νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου της εν Ελλάδι Ορθοδόξου Ανατολικής Εκκλησίας του Χριστού εξαιρούνται προδήλως από το ανωτέρω σύστημα νομοθετικών διατάξεων. Διαχειριστικόν όργανον των διαθεσίμων κεφαλαίων της Εκκλησίας της Ελλάδος, των Ι.Μητροπόλεων, Ι.Μονών κ.λ.π. είναι κατά το νεώτερον του νόμου 1611/1950 Καταστατικόν Χάρτην της Εκκλησίας της Ελλάδος (Κ.Χ.Ε.Ε., ν. 590/1977) η Διαρκής Ιερά Σύνοδος, ο Μητροπολίτης, τα Ηγουμενοσυμβούλια κ.λ.π. Ο τρόπος διοικήσεως της εκκλησιαστικής περιουσίας, συνεπώς και των χρηματικών διαθεσίμων ρυθμίζεται κατ’ εξουσιοδότησιν του Κ.Χ.Ε.Ε. (ν.590/1977). Εν προκειμένω διά την Εκκλησίαν της Ελλάδος ο Κανονισμός υπ’ αριθμ.158/2003 (άρθρο 11 παρ. 8 και 9) – ως και ο νεώτερος υπ’αριθμ. 211/2010 – επιτρέπει την παρακατάθεσιν χρηματικών διαθεσίμων εις πιστωτικά ιδρύματα και την αγοράν κινητών αξιών (κατά παρέκκλισιν των ορισμών του ν.1611/1950».
Στην εγκύκλιο της Ιεράς Συνόδου σημειώνεται ότι «ο Καταστατικός Χάρτης ως νόμος νεώτερος και ειδικώτερος του νόμου 1611/1950 επικρατεί των ρυθμίσεων του ν.1611/1950…».
Και στην συνέχεια αναπτύσσονται οι θέσεις της Ιεράς Συνόδου:
«Τα νομικά πρόσωπα του άρθρου 1 παρ.4 του ν.590/1977, αν και Νομικά Πρόσωπα Δημοσίου Δικαίου αποτελούν «μη κυβερνητικές οργανώσεις», δηλαδή «πρόσωπα διάφορα του Κράτους από το οποίο είναι εντελώς ανεξάρτητα» κατά την φράσιν του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (Ευρ.Δ.Δ.Α. Ιερές Μονές κατά Ελλάδος, απόφασις υπ’ αριθμ. 492/09.12.1994, ΝοΒ 1996, 294), διότι ο νομοθέτης προσέδωσεν εις αυτά νομικήν προσωπικότητα δημοσίου δικαίου αποβλέπων απλώς να εξασφαλίσει εις αυτά την αυτήν (ηυξημένην) νομικήν προστασίαν έναντι τρίτων, της οποίας απολαύουν τα λοιπά Ν.Π.Δ.Δ. … Λόγω της ιδιαιτερότητος των Εκκλησιαστικών Νομικών Προσώπων Δημοσίου Δικαίου (κατά την οποίαν δηλ. είναι φορείς ατομικών δικαιωμάτων έναντι του Κράτους), είναι αντισυνταγματική και οπωσδήποτε αντίθετος προς την Ε.Σ.Δ.Α. οιαδήποτε ερμηνεία του νόμου 1611/1950 και των επομένων αυτού σχετικών διατάξεων, η οποία οδηγεί εις την εφαρμογήν τούτων και επί των Νομικών Προσώπων Δημοσίου Δικαίου της εν Ελλάδι Εκκλησίας, διότι αι διατάξεις του νόμου αυτού αποβλέπουν ακριβώς εις την αναγκαστικήν αφαίρεσιν του δικαιώματος διαχειρίσεως των χρηματικών διαθεσίμων των Ν.Π.Δ.Δ. και εις την ανάθεσιν των εις την Τράπεζαν της Ελλάδος με το υπονοούμενο επιχείρημα ότι τα Ν.Π.Δ.Δ. γενικώς δεν είναι φορείς ατομικών δικαιωμάτων (προστασίας της περιουσίας των) έναντι του κράτους και ότι διαχειρίζονται κρατικήν περιουσίαν εν ευρεία εννοία.
Η εν λόγω συλλογιστική δεν έχει εφαρμογή όμως επί των Εκκλησιαστικών Νομικών Προσώπων Δημοσίου Δικαίου, τα οποία δεν διοικούν και δεν διαχειρίζονται κρατικής προελεύσεως περιουσίαν» υπογραμμίζεται.
Η Ιερά Σύνοδος υπενθυμίζει ακόμα ότι βάσει σχετικού άρθρου του Καταστατικού Χάρτη της Εκκλησίας της Ελλάδος (ν 590/1977) η διαχείριση «των κατά νόμων εισφορών των Ιερών Ναών προς συντήρησιν των Μητροπολιτικών Γραφείων ή άλλων προσόδων της Μητροπόλεως διεξάγεται ευθύνη του οικείου Μητροπολίτου». Επίσης ότι η διαχείριση των πόρων των Ιερών Ναών καθορίζεται με κανονιστικές αποφάσεις της Δ.Ι.Σ. όπως επίσης «ο τρόπος διοικήσεως, διαχειρίσεως και της εν γένει αξιοποιήσεως της εκκλησιαστικής περιουσίας ήτοι της μοναστηριακής, διατηρητέας τε και μη, της Μητροπολιτικής, ενοριακής και ανηκούσης εις τα λοιπά εκκλησιαστικά νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου καθορίζεται δι’ αποφάσεων της Δ.Ι.Σ., εγκρινομένων υπό της Ι.Σ.Ι…».
Σε άλλο σημείο της εγκυκλίου, και αφού παρατίθενται συγκεκριμένα άρθρα νόμων και διατάξεις, υποστηρίζεται ότι η εξαίρεση των εκκλησιαστικών ΝΠΔΔ «βασίζεται εις το θεμελιώδες γεγονός της μη προελεύσεως των προσόδων των εκκλησιαστικών Ν.Π.Δ.Δ. εκ του κρατικού προϋπολογισμού».
Υπενθυμίζοντας το αυτοδιοίκητο της Εκκλησίας της Ελλάδος, επί της οποίας το Κράτος δεν έχει καμία εποπτεία, αναφέρεται ότι αυτό «επιβεβαιούται και κατά τον τελευταίον δημοσιονομικόν νόμον 3871/2010, ο οποίος προσέθεσε νέον άρθρον 1β εις τον δημοσιονομικόν νόμον 2362/1995, κατά τον οποίον καθίσταται σαφές ότι τα εκκλησιαστικά Ν.Π.Δ.Δ. δεν εντάσσονται, ούτε δημοσιονομικά εις την λεγόμενην Κεντρικήν Κυβέρνησιν ή τον Δημόσιον Τομέα".
Ολοκληρώνοντας την παράθεση των θέσεων της, η Ιερά Σύνοδος τονίζει ότι «η Εκκλησία της Ελλάδος είναι και κατά το Σύνταγμα Αυτοκέφαλος τηρούσα τους ιερούς αποστολικούς και συνοδικούς κανόνας και τας ιεράς παραδόσεις, ενώ και η θρησκευτική της ελευθερία και υπό την έννοιαν της Αυτοδιοικήσεως της είναι συνταγματικώς κατοχυρωμένη. Κατά τους Ιερούς Κανόνας ο Επίσκοπος αποτελεί και επί περιουσιακών ζητημάτων το ανώτερο όργανο της τοπικής Εκκλησίας, όλα δε τα γεγονότα της ρυθμίσεως της εκκλησιαστικής ζωής είτε τελούνται υπό του ιδίου είτε εξαρτώνται πάντως εκ της ευλογίας του».
Και καταλήγει υπογραμμίζοντας ότι «τα εκκλησιαστικά νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου της παρ. 4 του άρθρου 1 του ν. 590/1977 (Εκκλησία Ελλάδος, Ι.Μητροπόλεις, Ι.Μονές, Ι.Ναοί, Διορθόδοξο Κέντρο κ.λ.π.) δεν εμπίπτουν εις το πεδίον εφαρμογής του εν θέματι αναγκαστικού νόμου 1611/1950 και του άρθρου 3 του ν. 2216/1994».
Μητροπολίτης Ηλείας, Γερμανός: “Μη συναινέσετε στη μεταφορά των αποθεματικών”
Σαφείς οδηγίες προς τους εφημερίους της επαρχίας του δίνει ο μητροπολίτης Ηλείας, Γερμανός, προτρέποντας τους να μην συναινέσουν στη μεταφορά των αποθεματικών των ναών τους από το Ταχυδρομικό Ταμιευτήριο και γνωστή ιδιωτική τράπεζα προς την Τράπεζα της Ελλάδος.
Συγκεκριμένα, ο μητροπολίτης Ηλείας παρήγγειλε στους ιερείς της περιοχής να μην υπογράψουν την αποσταλείσα δήλωση από τις εν λόγω τράπεζες για τη μεταφορά των αποθεματικών.
Αντιθέτως, να τους επιδώσουν αντίγραφο του εγγράφου της Ιεράς Συνόδου προς την ιδιωτική τράπεζα, ενώ αν επιμένουν, τότε τους καλεί να πάρουν τα χρήματά και να τα μεταφέρουν σε άλλη τράπεζα!
Πιο συγκεκριμένα, ο Μητροπολίτης αναφέρει:
«Αγαπητοί μου πατέρες και αδελφοί,
Αυτές τις ημέρες απασχόλησαν την Μητρόπολίν μας πολλοί Εφημέριοι που έχουν καταθέσει τα υπόλοιπα των Ναών τους στο Ταχυδρομικό Ταμιευτήριο να τους δώσωμε λύσι στο εξής πρόβλημα: Τους ειδοποίησε το Ταχυδρομικό Ταμιευτήριο να τους εξουσιοδοτήσουν οι Ναοί να μεταφέρουν τα χρήματά τους στην Τράπεζα της Ελλάδος, άνευ των νομίμων τόκων προφανώς.
Επειδή το ίδιο έκανε και η Τράπεζα MARFIN - EGNATIA, η Ιερά Σύνοδος της Εκκλησίας της Ελλάδος της απάντησε ότι το μέτρον τούτο δεν ισχύει δια τα Εκκλησιαστικά Νομικά Πρόσωπα,
Μετά από απόφασι του Μητροπολιτικού ημών Συμβουλίου σας αποστέλλομεν το υπ’ αριθμ. 3537/21-9-2010 το έγγραφον της Ιεράς Συνόδου προς την Τράπεζα MARFIN - EGNATIA και σ’ όσους έχετε χρήματα στο Ταχυδρομικό Ταμιευτήριο παραγγέλλομεν τα εξής:
1. Να μη υπογράψετε την αποσταλείσαν ΔΗΛΩΣΙΝ εξουσιοδοτήσεως.
2. Να τους καταθέσετε αντίγραφον του εγγράφου της Ιεράς Συνόδου προς την Τράπεζα MARFIN - EGNATIA.
3. Αν επιμένουν, τότε να πάρετε τα χρήματά σας και να τα μεταφέρετε εις άλλην Τράπεζα».
